‘’Alla Marcia: Muziek in oorlogstijd”
violist Diederik van Wassenaer en pianiste Carol Ruiz presenteren het programma ‘Alla Marcia: Muziek in Oorlogstijd’. Op het programma staan werken van componisten die, vaak onder hachelijke omstandigheden, muziek schreven als opvlucht en uitlaat, aangewakkerd door vrees, moed, of hoop op betere tijden.
Zo schreef de joodse componist Dick Kattenburg zijn vioolsonate terwijl hij ondergedoken zat in Amsterdam tijdens de bezetting. Hij overleefde de oorlog niet en werd in 1944 in Auschwitz vermoord door de bezetter. De programmering van zijn werk ‘Alla Marcia’ (het eerste deel uit zijn onvoltooide sonate) word mogelijk gemaakt door de Leo Smit Stichting en heeft aanleiding gegeven voor een eerste uitgave van ditprachtige werk door uitgeverij Donemus.
De Nederlandse componist en arts Nico Richter schreef zijn ‘Twee Stukken’ voor viool en piano ook tijdens de bezetting. Richter zat tijdens de oorlog in het verzet, ondanks zijn Joodse komaf. Geinspireerd door de tweede Weense school en componisten zoals Schoenberg, Webern en Berg, heeft Richters werk een vervreemdend effect op de luisteraar, maar ook is er oog voor prachtige melodieen en spreekt de intensiteit van het werk tot de verbeelding.
Componist Jurriaan Andriessen schreef zijn vioolsonate op jonge leeftijd vlak na de oorlog. Zijn muziek is kleurrijk maarook typerend voor het gevoel onder kunstenaars vlak voor en na de oorlog in Nederland. Alles wat Duits was en Duits klonk, werd zoveel mogelijk afstand van gedaan. Vandaar dat je in deze muziek veel Franse invloeden hoort. Later zou Andriessen ook studeren in Parijs en in Boston (V.S.) en schreef hij voornamelijk muziek voor toneel, film, radio en televisie.
Ter afsluiting staan twee Franse werken op het programma die vrijwel gelijktijdig zijn geschreven tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Claude Debussy schreef zijn vioolsonate tusen 1916-17 in voor hem onstuimige omstandigheden. De oorlog maakte een enorme indruk op hem, en aangewakkerd door een liefde voor zijn vaderland begon hij een simpelere compositie-stijl aan te nemen met nationalistische trekken: zoals de voorgenoemde componisten wilde Debussy ook zo min mogelijk duits klinken. Trots staat op het manuscript van zijn vioolsonate dan ook ‘Claude Debussy– musicien Francais’. Naast de oorlog was Debussy’s toenemende ziekte ook een aangrijpende factor en bron van inspiratie voor de sonate: hij leed aan kanker die hem in 1918 het leven zou kosten. De vioolsonate is dan ook zijn laatste complete werk.
Lili Boulanger was één van de meest spraakmakendecomponisten van haar tijd. Als wonderkind won zij op 19-jarige leeftijd als eerste vrouw de prestigeuze compositie prijs de ‘Prix de Rome’. Ze leed echter ook aan een chronische ziekte, en was ondanks haar naamsbekendheid niet in staat veel te reizen. Tijdens de oorlog organiseerde zij samen met haar oudere zus Nadia geregeld benefieten voor Franse soldaten, en was ze als componist uiterst productief. Debussy was haar grote inspiratiebron, ookal stond zijn stijl lijnrecht tegenover de idealen van haar docenten op het Parijse conservatorium. In 1917 schreef ze het hoopvolle en levendige ‘d’un matin de printemps’. Helaas zou dit werk voor viool en piano ook haar laatste zijn, en stierf zij noodlottig maar enkele dagen voor haar grote voorbeeld.
Diederik van Wassenaer (1990) volgde zijn eerste vioollessen bij Julia Veerling en Irina Zacharova en later bij Johannes Leertouwer op het conservatorium van Amsterdam. Hij vervolgde zijn studie in de V.S. aan de universiteit van Indiana in Bloomington bij Mark Kaplan en Nam-Yun Kim. Na enkele jaren actief te zijn in Amerika als sessiemuzikant en violist in verschillende tourende bands en ensembles, keerde hij terug naar Nederland om zijn master te behalen op het Rotterdamse Codarts bij Gordan Nikolic. Sinds 2021 is hij als violist vast in dienst bij het Residentie Orkest te Den Haag. Naast het orkest arrangeert Diederik regelmatig strijkers voor songwriters en bands uit de V.S., en is hij actief als kamermusicus. Diederik speelt op een Milanese viool uit 1898 van Leandro Bisiach.
—
www.diederikvanwassenaer.com